Tarix: 16 Avqust 2021

Mənbə: NYU Langone Sağlamlıq / NYU Grossman Tibb Fakultəsi

Xülasə: Tədqiqatçılar danışmağa ehtiyac duyduğunuz zaman sizi dinləyəcək birinin olmasını daha çox koqnitiv dözümlülüklə əlaqələndirirlər. Tədqiqatlar göstərir ki, yetkinlik dövründə sosial qarşılıqlı əlaqə, beynin yaşlanmasına baxmayaraq idrak qabiliyyətinin azalmasının qarşısını ala bilər.

Yetkinlik dövründə dəstəkləyici sosial qarşılıqlı əlaqə, beyin yaşlanmasına və ya Alzheimer xəstəliyindəki kimi nevropatoloji dəyişikliklərə baxmayaraq idrak qabiliyyətinin azalmasının qarşısını almaq üçün vacibdir.

NYU Grossman Tibb Fakultəsində baş tədqiqatçı Joel Salinas, MD, Lulu P. Və David J. Levidow Nevrologiya üzrə köməkçi dosenti və Nevrologiya mərkəzinin koqnitiv nevroloji mərkəzi üzvü, “ Biz koqnitiv dayanıqlığı beynin qocalması və xəstəliyin təsirlərinə qarşı bir tampon kimi düşünürük” deyir. “Bu tədqiqat, insanlarda əqli qocalmanı yavaşlatmaq və ya Alzheimer xəstəliyinin simptomlarının inkişafının qarşısını almaq şanslarını artırmaq üçün özləri və ya ən çox maraqlandıqları insanlar üçün addımlar ata biləcəyinə dair artan sübutlara əlavə edir – xəstəliyin hələ də müalicəsinin olmadığını nəzərə alsaq, bu çox önəmli məqamdır.”

Təxminən 5 milyon amerikalı Alzheimer xəstəliyi ilə yaşayır, bu, əsasən 65 yaşdan yuxarı insanlara təsir edən və yaddaş, dil, qərar qəbul etmə və müstəqil yaşamaq qabiliyyətinə mane olan mütərəqqi bir xəstəlikdir. Salinas deyir ki, xəstəlik adətən yaşlı əhaliyə təsir etsə də, bu araşdırmanın nəticələri 65 yaşdan kiçik insanların sosial dəstəkləri dəyərləndirməkdən fayda görəcəyini göstərir. Beyin həcminin azalmasının hər vahidi üçün 40 və 50 yaşlarında aşağı dinləyici əlçatanlığı olan fərdlərin koqnitiv yaşı yüksək dinləyici əlçatanlığı olanlardan dörd yaş böyük idi.

Salinas deyirdi ki, “Bu dörd il çox əhəmiyyətli ola bilər. Beyin sağlamlığına uyğun vərdişlər yaratmaq və bunu davam etdirmək üçün illər əvvəl çox vaxt sərf etməyimizə baxmayaraq, yaşlandıqca beyin sağlamlığımızı necə qoruyacağımız haqqında tez-tez düşünürük. Bugün, hal- hazırda özünüzdən və sevdiklərinizdən soruşun ki, həqiqətən sizi dinləyən, dəstəkləyən kimsə varmı? Bu sadə addımı atmaq uzunmüddətli beyin sağlamlığı və ən yaxşı həyati keyfiyyətlərə sahib olmağınız üçün prosesi hərəkətə gətirəcək”.

Salinas həmçinin həkimlərə bu sualı xəstə müsahibəsinin standart sosial keçmiş hissəsinə əlavə etməyi düşünməyi tövsiyə edir: xəstələrdən danışmağa ehtiyac duyduqları zaman onları dinləmək üçün etibar edə biləcəkləri kiməsə çıxış imkanı olub-olmadığını soruşun. “Tənhalıq depressiyanın bir çox simptomlarından biridir və xəstələr üçün başqa sağlamlıq təsirləri də var” dedi Salinas. “İnsanın sosial əlaqələri və tənhalıq hissləri ilə bağlı bu cür suallar sizə xəstənin daha geniş sosial vəziyyəti, gələcək sağlamlığı və klinikadan kənarda həqiqətən necə davrandıqları barədə çox şey deyə bilər.”

Tədqiqat Necə Aparıldı

Tədqiqatçılar ABŞ-da ən uzunmüddətli və ən yaxından izlənilən icma əsaslı kohortlardan biri olan Framingham Heart Study (FHS) tədqiqatının orta yaşı 63 olan 2171 iştirakçı ilə işlədilər. FHS iştirakçıları dinləmə, yaxşı məsləhət, sevgi və məhəbbət, yaxın olduqları insanlarla kifayət qədər təmas və emosional dəstək daxil olmaqla, dəstəkləyici sosial qarşılıqlı əlaqələrin mövcudluğu haqqında məlumat verdilər.

Tədqiqat iştirakçılarının koqnitiv davamlılığı, MRT nəticələri və FHS-in bir hissəsi kimi qəbul edilmiş neyropsixoloji qiymətləndirmələrdən istifadə edərək, ümumi beyin həcminin qlobal idrak üzərində nisbi təsiri ölçüldü. Aşağı beyin həcmləri daha aşağı idrak funksiyası ilə əlaqələndirilir və bu işdə tədqiqatçılar fərdi sosial dəstək formalarının beyin həcmi ilə idrak performansı arasındakı əlaqəyə dəyişdirici təsirini araşdırdılar.

Müəyyən bir sosial dəstəyin daha çox olduğu şəxslərin idrak funksiyası onların ümumi beyin həcminə nisbətən daha yüksək idi. Sosial dəstəyin bu əsas forması dinləyicilərin əlçatanlığı idi və bu, daha çox koqnitiv dayanıqlıq ilə yüksək səviyyədə əlaqələndirildi.

Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, fərdi sosial qarşılıqlı əlaqənin daha çox araşdırılması psixososial amilləri beyin sağlamlığı ilə əlaqələndirən bioloji mexanizmlərin başa düşülməsini yaxşılaşdıra bilər. “Dinləyicilərin əlçatanlığı və beyin sağlamlığı kimi psixososial amillər arasında xüsusi bioloji yollar haqqında hələ də anlamadığımız çox şey olsa da, bu araşdırma hamımıza yaxşı dinləyicilər axtarmağın və özümüzün daha yaxşı dinləyici olmağımızın konkret, bioloji səbəbləri haqqında ipucu verir” deyir Salinas.

Salinasa əlavə olaraq, Boston Universiteti Tibb Fakültəsinin, Harvard Tibb Məktəbinin, Massaçusets Ümumi Xəstəxanasında Beyin Sağlamlığı üzrə McCance Mərkəzinin, Monaş Universitetinin Beyin və Psixi Sağlamlıq üzrə Turner İnstitutunun, Harvard TH Chan İctimai Sağlamlıq Məktəbinin tədqiqatçıları, Boston Universitetinin İctimai Sağlamlıq Məktəbi, Kaliforniya Davis Universiteti və Texas Sağlamlıq Elmləri Mərkəzi San Antonio Universitetinin Alzheimer və Neyrodegenerativ Xəstəliklər üzrə Glenn Biggs İnstitutu da tədqiqata cəlb edilib.

Ədəbiyyat: Having a good listener improves your brain health — ScienceDaily