Arizona Universitetinin yeni araşdırmasına görə, sosial vəziyyətlərdə sıxıntı yaşayanlar da psixi və fiziki sağlamlıq problemləri yaranma riski yüksək olur.
Tədqiqat müəllifi Chris Segrin deyir ki, zəif sosial bacarıqları olan insanlar daha çox stress və yalnızlıq yaşamağa meyillidirlər, hər ikisi də sağlamlığa mənfi təsir göstərir.
“Health Communication” jurnalında dərc olunan tədqiqat sosial bacarıqları təkcə zehni deyil, fiziki sağlamlıqla da əlaqələndirir.
"Biz uzun müddətdir ki, sosial bacarıqların depressiya və narahatlıq kimi psixi sağlamlıq problemləri ilə əlaqəli olduğunu bilirik amma biz qəti şəkildə bilmirik ki, sosial bacarıqlar da fiziki sağlamlığın pisləşməsini proqnozlaşdırır. İki dəyişən -- yalnızlıq və stress -- zəif sosial bacarıqları sağlamlığa bağlayan yapışqan kimi görünür. Yəni sosial bacarıqları zəif olan insanlar həyatlarında yüksək səviyyədə stress və yalnızlığa sahib olurlar"
Tədqiqat sosial bacarıqları, stressi, tənhalığı, əqli və fiziki sağlamlığı ölçmək üçün hazırlanmış suallara onlayn cavab vermələri istənən 18-91 yaş arası 775 nəfərdən ibarət sorğuya saslanır.
Sosial bacarıqlar insanlara başqaları ilə keyfiyyətli və uyğun şəkildə qarşılıqlı əlaqə qurmağa imkan verən ünsiyyət bacarıqlarına deyilir. Seqrin sosial bacarıqların dörd xüsusi göstəricisinə diqqət yetirdi: başqalarına emosional dəstək vermək bacarığı; özünü açıqlaya bilmə və ya şəxsi məlumatı başqaları ilə paylaşma imkanı; mənfi təsdiqləmə bacarıqları və ya başqalarının əsassız tələblərinə qarşı durma bacarığı; və münasibət qurma bacarıqları və ya özünüzü başqalarına təqdim etmək və onlarla tanış olmaq bacarığı.
Seqrin, bu bacarıqlarda çatışmazlıqları olan iştirakçıların daha çox stress, təklik və pis psixi və fiziki sağlamlıq olduğunu bildirdi. Stressin bədənə mənfi təsirləri uzun müddətdir bilinsə də, yalnızlıq daha yaxınlarda tanınan sağlamlıq üçün risk faktorudur. "Təxminən 15 il əvvəl başa düşməyə başladıq ki, yalnızlıq əslində sağlamlıq problemləri üçün olduqca ciddi bir riskdir. Bu, siqaret çəkmək, piylənmə və ya idmanın olmaması kimi yüksək yağlı yemək yemək qədər ciddi bir riskdir".
Yazar tədqiqatı insanların qapıdan çıxmağa tələsdikləri və açarlarını tapa bilmədikləri zaman hiss etdikləri hisslərə bənzədir -- bu hiss əsla sönməz.
“Açarlarımızı itirdiyimiz zaman, 99 faizində onları tapırıq, stress aradan qalxır, maşına minib hər şey bitmiş olur” dedi. "Tənha insanlar eyni cür çılğın axtarışları yaşayırlar - bu halda, avtomobil açarları üçün deyil, mənalı münasibətlər üçün - və onlar bu stressdən xilas olmaq qabiliyyətinə malik deyillər. Axtardıqlarını tapmırlar. çünki və bu çılğın axtarış stresi onlara çox təsir edir."
Seqrin bildirir ki, sosial bacarıqlara müdaxilə etmək mümkündür. "Sosial bacarıqlarını həqiqətən təkmilləşdirmək və üzərində işləmək istəyən insanlar üçün terapiyalar var, məsləhətlər var və sosial bacarıqlar üzrə təlimlər var". Təəssüf ki, sosial bacarıqları zəif olan bir çox insanlar bunu dərk etmirlər,
“Zəif sosial bacarıqlara malik olmanın problemlərindən biri də sosial məlumatlılığın olmamasıdır, ona görə də onlar görüşə bilməsələr də, işə düzəlmirlər, həmkarları və ya həyat yoldaşı ilə mübahisə edirlər. özlərini problem kimi görmürlər" dedi Seqrin. "Onlar bu sağlamlıq riski faktoru ilə gəzirlər və bunun fərqində deyillər."
Sosial bacarıqlar əsasən zamanla öyrənilir, mənşəyinizdən başlayaraq həyat boyu davam edir. Bununla belə, bəzi elmi sübutlar, ünsiyyətcillik və ya sosial narahatlıq kimi bəzi xüsusiyyətlərin ən azı qismən irsi ola biləcəyini göstərir, dedi 31 ildir sosial bacarıqları öyrənən Seqrin. Yazar eyni zamanda texnologiyanın bütün üstünlüklərinə baxmayaraq, xüsusilə gənclərin sosial bacarıqlarına ciddi zərbə vura biləcəyini də söyləyir.
"Texnologiyadan istifadə, xüsusən də mesajlaşma - yəqin ki, bu gün gənclərdə sosial bacarıqların inkişafı üçün ən böyük maneələrdən biridir" dedi. "Səs dişləmələrində hər şey o qədər sıxlaşır və təhlil edilir və bu, insanların min illər boyu ünsiyyət qurduğu üsul deyil. Bu, gəncləri başqaları ilə üz-üzə olduqda daha qorxaq edir və onlar belə deyillər. Nə deyəcəyinizə əminəm. Sosial qarşılıqlı əlaqə yoxdur və qorxuram ki, bu, gəncləri həqiqətən incidir."
Seqrin dedi ki, valideynlər uşaqlarının sosial bacarıqlarına və öz növbəsində onların sağlamlığına təkcə ekranda keçirdiyi vaxtı məhdudlaşdırmaqla deyil, həm də uşaqların mütəmadi olaraq şəxsdə sosial qarşılıqlı əlaqəni tələb edən vəziyyətlərə məruz qalmasını təmin etməklə kömək edə bilər. Buna misal olaraq “yay düşərgəsi, idman proqramı, kilsə qrupu ola bilər - həmyaşıdları ilə vaxt keçirər və ya sadəcə söhbət edər yəni birlikdə işlər görə biləcəyi bir şey ola bilər" dedi.
Gələcək tədqiqatlar, Seqrin dedi ki, sosial bacarıqların digər aspektlərinin sağlamlığa necə təsir göstərə biləcəyini araşdıracağını həmçinin sosial bacarıqların xroniki xəstəliklə mübarizə aparanlara necə təsir etdiyi ilə maraqlanır.
"Mən yaxşı ünsiyyət bacarıqlarının nə qədər dəyərli olduğunu başa salmağa çalışıram" dedi Seqrin. "Onlar yalnız sosial həyatınıza deyil, fiziki sağlamlığınıza da fayda verəcəkdir."
Redaksiya heyəti
- Gülnarə Kazım qızı Qurbanova (psixologiya elmləri doktoru, professor)
- Mehmet Engin Deniz (psixologiya elmləri doktoru, professor, Türkiyə)
- Turan Akbaş (psixologiya elmləri doktoru, professor, Türkiyə)
- Andrey İvanoviç Xudyakov ( psixologiya elmləri doktoru, professor, Rusiya Federasiyası)
- Rəna Həmid qızı Qədirova ( psixologiya elmləri doktoru, professor)
- Rəna Fuad qızı İbrahimbəyova (psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru, professor)
- Rəşid Vəkil oğlu Cabbarov (psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent)
- Müşviq Hüseyn oğlu Mustafayev ( psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru, məsul katib)
- Bəxtiyar Həmzə oğlu Əliyev (AMEA-nın müxbir üzvü, psixologiya elmləri doktoru, professor) - Baş redaktor
- Səməd İsmayıl oğlu Seyidov (psixologiya elmləri doktoru, professor) - Baş redaktorun müavini
- Hikmət Əbdül oğlu Əlizadə( pedaqoji elmlər doktoru, professor)
- Kamilə Ramiz qızı Əliyeva ( psixologiya elmləri doktoru, professor)
- Ramiz İbrahim oğlu Əliyev (psixologiya elmləri doktoru, professor)
- Elnarə İbrahim qızı Şəfiyeva
- Elnur Rüstəmov Məcnun (Fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru)